Emerytury pomostowe to specjalne świadczenia dla osób, które wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Choć nie są one dostępne dla wszystkich, mogą stanowić istotne rozwiązanie dla wielu pracowników, umożliwiając im wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej. W tym artykule wyjaśniamy, kto i na jakich zasadach może skorzystać z emerytur pomostowych.
1. Czym są emerytury pomostowe?
Emerytury pomostowe zostały wprowadzone w Polsce w 2009 roku jako forma rekompensaty dla osób, które rozpoczęły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 roku i nie mogły już skorzystać z wcześniejszych emerytur, zlikwidowanych w ramach reformy emerytalnej.
Jak sama nazwa wskazuje, emerytura pomostowa stanowi swoisty "pomost" między zakończeniem aktywności zawodowej a osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Jest to świadczenie okresowe, wypłacane do momentu uzyskania prawa do emerytury z powszechnego systemu.
2. Kto może skorzystać z emerytury pomostowej?
Aby nabyć prawo do emerytury pomostowej, należy spełnić łącznie kilka warunków:
- Urodzić się po 31 grudnia 1948 roku
- Wykonywać przed 1 stycznia 1999 roku pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w ustawie o emeryturach pomostowych
- Wykonywać po 31 grudnia 2008 roku pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w ustawie
- Osiągnąć minimalny wiek emerytalny (55 lat dla kobiet, 60 lat dla mężczyzn, choć dla niektórych zawodów może być niższy)
- Posiadać okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat
- Posiadać udokumentowany ogólny staż ubezpieczeniowy (składkowy i nieskładkowy) wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn
- Nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy
Uwaga!
Od 2023 roku zniesiono wygasający charakter emerytur pomostowych. Oznacza to, że prawo do tego świadczenia będą mogły nabyć również osoby, które nie pracowały w szczególnych warunkach przed 1999 rokiem, o ile spełniają pozostałe warunki.
3. Jakie zawody uprawniają do emerytury pomostowej?
Ustawa o emeryturach pomostowych zawiera szczegółowy wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Do najważniejszych grup zawodowych uprawnionych do emerytury pomostowej należą:
Prace w szczególnych warunkach:
- Prace pod ziemią (górnicy)
- Prace w hutnictwie i odlewniach
- Prace w wysokiej temperaturze (powyżej 28°C)
- Prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego
- Prace przy produkcji szkła i wyrobów ceramicznych
- Prace przy produkcji wyrobów azbestowych
- Prace przy przetwórstwie ołowiu, kadmu i rtęci
- Prace przy wytwarzaniu koksu i produktów rafinacji ropy naftowej
- Prace na statkach morskich i rybackich
Prace o szczególnym charakterze:
- Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych
- Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów
- Prace pilotów statków powietrznych
- Prace kontrolerów ruchu lotniczego
- Prace mechaników lotniczych
- Prace nawigatorów na statkach morskich oraz pilotów morskich
- Prace nurków i kesoniarzy
- Prace ratowników medycznych
- Prace przy zwalczaniu pożarów, ratownictwie i gaszeniu pożarów
- Prace w służbie więziennej wymagające bezpośredniego kontaktu z osobami pozbawionymi wolności
- Prace funkcjonariuszy Straży Granicznej
Pełny wykaz zawodów uprawniających do emerytury pomostowej zawiera załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych.
4. Jaką wysokość ma emerytura pomostowa?
Wysokość emerytury pomostowej obliczana jest podobnie jak emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Składa się ona z:
- Kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, zewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego
- Kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego
- Środków zewidencjonowanych na subkoncie
Suma ta jest dzielona przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat (dla mężczyzn) lub 55 lat (dla kobiet).
Minimalna wysokość emerytury pomostowej odpowiada kwocie najniższej emerytury z powszechnego systemu emerytalnego. W 2023 roku jest to 1588,44 zł brutto.
5. Jak złożyć wniosek o emeryturę pomostową?
Aby otrzymać emeryturę pomostową, należy złożyć wniosek do ZUS. Do wniosku trzeba dołączyć:
- Kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (ERP-6)
- Informację o okresach wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (ERP-13)
- Świadectwa pracy lub zaświadczenia potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
- Dokumenty potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy
Wniosek można złożyć:
- Osobiście w dowolnej placówce ZUS
- Za pośrednictwem platformy PUE ZUS
- Listownie
- Przez pełnomocnika
Ważne!
Emerytura pomostowa przysługuje od dnia spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia prawa do tego świadczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszono wniosek.
6. Łączenie emerytury pomostowej z pracą
Emerytura pomostowa nie jest wypłacana, jeśli osoba uprawniona kontynuuje zatrudnienie w ramach stosunku pracy w warunkach, które dały jej prawo do tej emerytury. Można natomiast łączyć pobieranie emerytury pomostowej z wykonywaniem pracy:
- Na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowa zlecenie, umowa o dzieło)
- W ramach działalności gospodarczej
- Na podstawie stosunku pracy, ale na stanowisku niespełniającym warunków do emerytury pomostowej
Należy jednak pamiętać, że osiąganie przychodów z pracy może wpływać na wysokość otrzymywanej emerytury pomostowej, jeśli przekroczy określone limity.
7. Przejście z emerytury pomostowej na emeryturę powszechną
Emerytura pomostowa jest świadczeniem przejściowym, wypłacanym do momentu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Po osiągnięciu wieku 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), osoba pobierająca emeryturę pomostową może przejść na emeryturę powszechną.
Przejście to nie następuje automatycznie - konieczne jest złożenie wniosku o emeryturę powszechną. Warto to zrobić, ponieważ emerytura powszechna jest często wyższa niż pomostowa, gdyż uwzględnia dłuższy okres opłacania składek.
Podsumowanie
Emerytury pomostowe stanowią ważne rozwiązanie dla osób wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Dzięki nim, osoby te mogą zakończyć aktywność zawodową przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, co jest istotne z uwagi na zwiększone ryzyko utraty zdolności do pracy.
Ważne zmiany wprowadzone w 2023 roku, znoszące wygasający charakter emerytur pomostowych, rozszerzają krąg uprawnionych do tego świadczenia. Jednakże, nadal konieczne jest spełnienie szeregu warunków, w tym wykonywanie odpowiedniego rodzaju pracy oraz posiadanie wymaganego stażu ubezpieczeniowego.
Jeśli uważasz, że możesz kwalifikować się do emerytury pomostowej, warto skonsultować swoją sytuację z ekspertem, który pomoże ocenić Twoje uprawnienia i przeprowadzi przez proces składania wniosku.
Potrzebujesz pomocy w sprawach emerytalnych?
Nasi eksperci pomogą Ci ustalić, czy kwalifikujesz się do emerytury pomostowej, oraz wspomogą w całym procesie ubiegania się o to świadczenie.
Skontaktuj się z nami