Zmiany w systemie emerytalnym w 2023 roku

Rok 2023 przyniósł szereg istotnych zmian w polskim systemie emerytalnym. W artykule omawiamy najważniejsze z nich, które mają bezpośredni wpływ na wysokość świadczeń oraz warunki przechodzenia na emeryturę.

1. Nowa waloryzacja świadczeń emerytalnych

Od marca 2023 roku emerytury i renty zostały zwaloryzowane o 14,8%. Jest to najwyższa waloryzacja od ponad 20 lat, spowodowana wysoką inflacją w poprzednim roku. W praktyce oznacza to, że minimalna emerytura wzrosła z 1338,44 zł do 1588,44 zł brutto.

Waloryzacja objęła wszystkie świadczenia emerytalno-rentowe wypłacane przez ZUS, w tym:

• Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
• Emerytury pomostowe
• Świadczenia i zasiłki przedemerytalne
• Renty socjalne
• Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne

2. Zmiany w wieku emerytalnym

Wbrew spekulacjom medialnym, w 2023 roku nie wprowadzono zmian w powszechnym wieku emerytalnym. Nadal wynosi on 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Jednak eksperci zwracają uwagę, że w obliczu wyzwań demograficznych, temat podniesienia wieku emerytalnego może powrócić w najbliższych latach.

Natomiast wprowadzono pewne zmiany dotyczące wcześniejszych emerytur dla niektórych grup zawodowych. Dotyczy to przede wszystkim służb mundurowych oraz osób pracujących w szczególnych warunkach.

3. "Emerytury stażowe" - nowy projekt

W 2023 roku trwają zaawansowane prace nad projektem tzw. "emerytur stażowych". Rozwiązanie to ma umożliwić przejście na emeryturę po osiągnięciu odpowiedniego stażu pracy, bez względu na wiek. Dla kobiet wymagany staż ma wynosić 35 lat, a dla mężczyzn 40 lat.

Projekt zakłada, że osoby, które rozpoczęły pracę bardzo wcześnie i przez wiele lat odprowadzały składki, będą mogły przejść na emeryturę jeszcze przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego. Należy jednak pamiętać, że wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej oznacza niższe świadczenie emerytalne.

4. Zmiany w 13. i 14. emeryturze

W 2023 roku kontynuowane są wypłaty dodatkowych świadczeń rocznych dla emerytów i rencistów:

• 13. emerytura - wypłacana w kwietniu 2023 roku w wysokości 1588,44 zł brutto (równa minimalnej emeryturze)
• 14. emerytura - planowana do wypłaty we wrześniu 2023 roku, również w wysokości 1588,44 zł brutto dla osób, których świadczenie podstawowe nie przekracza 2900 zł brutto

Nowością jest to, że 14. emerytura została na stałe wpisana do systemu świadczeń i będzie wypłacana co roku. Wcześniej każdorazowo wymagała odrębnej ustawy.

5. Zmiany w rencie wdowiej

Trwają prace nad zmianami w tzw. rencie wdowiej. Obecnie, po śmierci małżonka, osoba owdowiała może albo zachować swoje świadczenie i otrzymać 85% renty rodzinnej po zmarłym małżonku, albo zrezygnować ze swojego świadczenia i pobierać 100% renty rodzinnej.

Nowe przepisy mają umożliwić łączenie obu świadczeń - własnej emerytury oraz części renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Projekt zakłada, że wdowa lub wdowiec będą mogli otrzymywać swoje świadczenie w pełnej wysokości plus 50% renty rodzinnej po zmarłym małżonku, lub odwrotnie - pełną rentę rodzinną plus 50% własnego świadczenia.

6. Zmiany w składce zdrowotnej dla emerytów

Od 2023 roku emeryci i renciści, których miesięczne świadczenie nie przekracza 2500 zł brutto, są zwolnieni z płacenia składki zdrowotnej. Dotyczy to również osób, które dorabiają do emerytury, o ile ich łączny dochód nie przekracza wspomnianego limitu.

Jest to znacząca ulga dla osób o najniższych świadczeniach, ponieważ składka zdrowotna stanowi 9% podstawy wymiaru (z czego 7,75% podlegało odliczeniu od podatku).

7. Zmiany w PPK i IKE

W 2023 roku zwiększono limit wpłat na Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) do 20 805 zł. Jest to trzykrotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.

W przypadku Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) wprowadzono nowe zasady dotyczące tzw. autozapisu. W 2023 roku pracodawcy byli zobowiązani do ponownego zapisania do PPK tych pracowników, którzy wcześniej zrezygnowali z uczestnictwa. Pracownicy ci mieli możliwość ponownej rezygnacji.

Podsumowanie

Zmiany wprowadzone w 2023 roku w systemie emerytalnym mają na celu przede wszystkim poprawę sytuacji materialnej emerytów w obliczu wysokiej inflacji oraz dostosowanie systemu do wyzwań demograficznych. Szczególnie istotna jest rekordowa waloryzacja świadczeń oraz wprowadzenie na stałe 14. emerytury.

Warto na bieżąco śledzić kolejne zmiany, szczególnie w kontekście projektów dotyczących emerytur stażowych i renty wdowiej, które mogą wejść w życie w najbliższym czasie.